Gondor ve Rohan arasında uzanan dağ sırası. Sindar dilindeki adı Ered Nimrais'tir. Ak Dağlar son derece yüksektir ve tepeleri yıl boyunca karla kaplıdır. Rohan ülkesi Ak Dağlar'ın kuzeyindedir, Gondor topraklarının büyük bölümü ise Dağ'ın güneyinde bulunur. Mindolluin Dağı, Ak Dağlar'ın doğuda ulaştığı en son noktadır. Gondor'un Minas Tirith şehri, Mindolluin'in eteklerinde bulunur ve dağın kollarından Muhafız Tepesi adı verilen bir tepeye inşa edilmiştir.
Ak Dağlar'ın batı ucu iki kola ayrılır ve bu kollardan biri Ak Dağlar ile Puslu Dağlar'ı birbirinden ayıran Rohan Geçidi'ne doğru kıvrılır. Diğer kol ise batıya doğru devam eder. Dağ'ın batı ucu ile doğu ucu arasındaki mesafe yaklaşık olarak 550 mili bulur.
Gondor'un İşaret Kuleleri Ak Dağlar'ın kuzey yamaçları boyunca sıralanmıştır. Amon Din ve Eilenach kuleleri dağdan ayrı yerlere inşa edilse de Nardol, Erelas, Min-Rimmon, Calenhad ve Halifiren kuleleri Ak Dağlar'ın eteklerine kurulmuştur. Halifirien'de derin bir vadi bulunur ve buraya Firien Vadisi adı verilir. Mering akarsuyu Firien Vadisi'nden Firien Ormanı'na doğru akar ve kuzeyde Entsuyu'na dökülür. Mering'in batısı Rohan ülkesidir. Ak Dağlar Rohan'ın güney sınırını oluşturur. Ak Dağlar'daki Tapanvadi Rohan sınırları içindedir ve Rohan'ın başkenti Edoras bu vadinin girişinde yer alır.
Tapanvadi'nin doğusunda üç engin zirve bulunur : en kuzeyde Irensaga, ortada Dwimorberg ve güneyde Fırtınalıboynuz. Dunharrow'daki Rohan sığınağı, bu üç tepenin yamaçlarında kurulmuştur. Hiçbir İnsan'ın yaklaşmaya cesaret edemediği Ölülerin Yolu Dwimorberg'dedir. Bu Yol, Ak Dağlar'ın altından geçerek dağın güney yamacındaki Karakök Vadisi'ne çıkar.
Rohanlı İnsanların bir başka sığınağı olan Miğfer Dibi, Tapanvadi'nin batısında inşa edilmiştir. Burası, Thrihyrne adı verilen üç zirveli bir dağın kolları arasındaki bir vadide bulunur. Thrihyrne Dağı'nın altında Parıldayan Mağaralar adı verilen eşsiz güzellikteki mağaralar vardır. Yüzük Savaşı'nın ardından bu mağaralara gelen ve hayran kalan Cüceler, Aglarond Lordluğu'nu kurar ve Gimli bu Cücelerin Efendisi olur.
Ak Dağlar'ın güneyinde sekiz adet nehir vardır. Lefnui Nehri dağın batı ucundan doğarak güneydeki Belfalas Körfezi'ne doğru akar. Karakök Nehri ise Ölülerin Yolu'nun güney ucundan başlayarak Karakök Vadisi ve Erech Tepesi'ne doğru akar ve daha güneyde Belfalas Körfezi'ne dökülür. Karakök Vadisi'nin hemen doğusunda, dağ üç kola ayrılarak Dol Tarlang, Cul Veleg ve Cul bin adı verilen tepeleri oluşturur. Tarlang Boğazı adı verilen bir geçit bu üç tepeyi Ak Dağlar'dan ayırır.
Ciril Nehri, Tarlang Boğazı'nın yakınlarında doğar ve güneydoğuya doğru akarak Ringlo Nehri ile birleşir. Her iki nehir Lamedon bölgesi boyunca güneye akar ve Edhellond Limanı'nın yakınlarında Karakök Nehri'yle birleşir.
Druedain adı verilen İnsan ırkı, İlk Çağ'da Mordor'un güneyindeki topraklardan batıya doğru gelerek Anduin Nehri'ni geçer ve Ak Dağlar'ın kuzey ve güneyindeki vadilere yerleşir. Ama doğudan çıkıp gelen diğer İnsanlar onları Ak Dağlar'ı terk etmeye zorlar. Batıya göç eden Druedain, Gondor'un güneybatısındaki Druwaith Iaur bölgesine giderek burada yaşamaya başlar. Druedain'in küçük bir kısmı ise Andrast bölgesindeki Druadan Ormanı'nda yaşamaya devam eder. Bu ormanda yaşayan halk, Üçüncü Çağ'da Minas Tirith'e yardıma giden Rohan ordusunu hiçbir Ork'un bilmediği yollardan sağ salim geçirerek, Yüzük Savaşı'na son derece önemli bir katkıda bulunmuştur.
Druedain'i batıya süren bu yeni gruba Dağ İnsanları adı verilir. Bu İnsanların büyük bölümü Ak Dağlar'daki vadilere yerleşir ama bazıları daha batıya doğu ilerleyerek Puslu Dağlar'ı geçer. Bunlar daha sonraları Dunland İnsanları'nın ataları olur.
İkinci Çağ'ın sonlarına doğru Numenor ülkesi Iluvatar tarafından yerle bir edilir ve hayatta kalan Numenorlular Orta Dünya'ya gelerek Gondor Krallığı'nı kurar. Gondor, Orta Dünya'daki İnsanların Kralı ünvanını alan Elendil'in iki oğlu Isildur ve Anarion tarafından ortak olarak yönetilir. Sauron'la yapılacak nihai savaşın yakın olduğun bilen Isildur, Dağ İnsanlarının Kralı'yla ittifak yapar ve Kral, Gondor'a bağlılık yemini eder. Ama Isildur onları Sauron'a karşı savaşmaları için çağırdığında, Dağ İnsanları bu çağrıya uymaz. Bu yüzden Isildur, yeminlerini yerine getirene dek asla huzur bulmamalarını söyler ve onları lanetler. Dağ İnsanları Dwimorberg'in altındaki karanlık evlerinde yaşamaya devam eder ama bedenleri ölüp gittiği zaman ruhları Orta Dünya'yı terk edemez ve hepsi ıstırap içindeki hayaletler olarak Dwimorberg'de kalır.
Dwimorberg'in Kara Kapısı
Rohan ülkesi 2510 yılında Calenardhon ovalarında kurulunca, çok sayıda Rohirrim Ak Dağlar'ın kuzeyindeki vadilere yerleşir. Batıağılı Vadisi ve Tapanvadi bu dönemdeki en kalabalık bölgeler haline gelir. Bu dönemde Dwimorberg'deki Ölüler, zaman zaman topraklarından çıkıp Tapanvadi halkına korku salmaktadır. Rohan Kralı Brego ve oğlu Baldor Tapanvadi topraklarını gezerken Ölülerin Yolu'nu keşfeder. Karanlık Kapı'ya yaklaştıklarında, orada oturmuş bekleyen yaşlı bir adam geçmelerine izin vermez ve "zamanı gelinceye kadar" yaşayanlar için yolun kapalı olduğunu söyler. Ama bahsettiği vaktin tam olarak ne zaman geleceğini açıklayamadan ölür. Yaşlı adamın sözleri kralın oğlu Baldor'da adeta bir saplantı haline gelir ve 2750 yılında Ölülerin Yolu'ndan geçmeye çalışır ama Ölüler onu sessizce takip eder ve Baldor yaşadıkları salonların kapısına yaklaştığı sırada, onun bacaklarını kırarak orada ölüme terk ederler.
Ak Dağlar üzerindeki sığınaklar, Rohan halkı tarafından inşa edilmiştir. Dunlandlılar 2758 yılında Rohan'ı istila ettiklerinde, Kral Miğfer'in kız kardeşi Frealaf önderliğindeki bir kısım Rohirrim Dunharrow'a, Miğfer önderliğindeki diğerleri ise sonraları Miğfer Dibi adını alacak olan kaleye sığınır. Kral Miğfer, Uzun Kış sırasında hayatını kaybeder ama Frealaf 2759 yılında Dunlandlıları yenilgiye uğratarak Rohan'dan çıkarır.
2800'lü yılların başlarında, Puslu Dağlar'daki Orklar Cücelerle yaptıkları savaşı kaybeder ve sağ kalanlar güneye, Ak Dağlar'a doğru kaçar. Ama Rohirrim'in mızrakları yollarını keser ve Orkların büyük bölümü katledilir. Rohanlılar bölgenin tamamen Orklardan temizlendiği düşüncesine kapılır ama 2851 yılında Rohan Kralı Walda, Dunharrow yakınlarındaki bir dağ geçidinde Orklar tarafından pusuya düşürülüp öldürülür. Böylece Rohirrim ile Orklar arasındaki savaş tekrar başlar, en sonunda Walda'nın oğlu Freca, 2864 yılında Orkları yenilgiye uğratır.
3019 yılının 8 Mart günü, Isildur'un varisi Aragorn Ölülerin Yolu'ndan geçerek Dağ İnsanları'nı savaşa ve yeminlerini yerine getirmeye çağırır. Ölülerin Kralı Erech Taşı'nın yanında Aragorn'a katılır ve Umbar Korsanları'nın ele geçirdiği Pelargir şehrine doğru ilerlemeye başlarlar. Aragorn Ölülerin de yardımıyla Korsanlar'ı yenilgiye uğratır ve donanmayı ele geçirir. Ardından yeminlerini yerine getirdiklerini söyleyerek Ölüleri serbest bırakır.
Yüzük Savaşı'nın ardından, Aragorn ve Gandalf, Ak Dağlar'ın doğu yamaçlarında Ak Ağaç'ın bir fidesini bulur ve bu fideyi Kralın Avlusu'na dikerek Isildur döneminden kalan geleneği devam ettirir.
Caradhras
Caradhras, Moria Dağları olarak bilinen üç zirveden biridir ve bunların en uzunudur. Ortak Lisan'daki adı Kızılboynuz'dur. Caradhras'ın zirvesi dört mevsim karla kaplıdır, güneş doğarken ve batarken vuran ışıklar karları kızıl bir renkle aydınlattığı için dağa Kızılboynuz adı verilmiştir. Caradhras'ın Elflerle Cüceler arasında kötü bir ünü vardır ve Puslu Dağlar'a açılan Kızılboynuz Geçidi son derece dar ve tehlikelidir. Cüceler, Caradhras'ın iki ayaklı hiçbir canlıya karşı sevgi beslemediğine inanır ve dağa Zalim Caradhras adını verir.
Moria Dağları, Puslu Dağlar üzerinde bulunan ve Cücelerin Khazad-dum Krallığı'nın üzerinde yükselen üç zirveye verilen isimdir. Bu zirveler Ortak Lisan'da Kızılboynuz, Gümüşçatal ve Bulutlubaş; Sinadrin'de Caradhras, Celebdil ve Fanuidhol; Cüce dilinde ise sırasıyla Barazinbar, Zirak-zigil ve Bundushathur adlarıyla bilinir. Cücelerin inşa ettiği Sonsuz Merdiven, Gümüşçatal Dağı'nın en derindeki noktasından en yüksekteki zirvesine kadar uzanmaktadır. Gandalf ve Balrog arasındaki Zirve Savaşı, Gümüşçatal'ın zirvesinde gerçekleşmiştir.
Moria Dağları'nın altında büyük bir mithril yatağı vardır. Khazad-dum Cüceleri uzun süre derinleri kazarak mithril çıkarır ve akıl almaz derecede zengin olur. Ama gittikçe daha derinlere inen Cüceler, dağın altındaki karanlık ve ulaşılmaz tünellerde saklanan Balrog'u uyandırır. Balrog, Khazad-dum Kralı VI.Durin'i ve pek çok Cüceyi öldürerek onları Moria'yı terk etmeye mecbur bırakır.
3019 yılının Ocak ayında, Yüzük Kardeşliği Puslu Dağlar'daki Caradhras Geçidi'nden geçmeye çalışır ama aniden bastıran kar fırtınası onlara engel olur. Biriken kar ilerlemelerini imkansız hale getirince geri dönerek Moria'dan geçmeye karar verirler. Yamaçtan indikleri sırada Legolas sadece onların bulunduğu tarafa kar yağdığını fark eder. Diğer pek çok sebebin yanı sıra, bu da Caradhras'ın neden Cüceler tarafından Zalim adıyla anıldığını açıklamaktadır.
Dolmed Dağı
Dolmed Dağı, İlk Çağ'daki Mavi Dağlar'ın ortasında bulunur. Büyük Cüce şehirleri Belegost ve Nogrod, dağın her iki yanına inşa edilmiştir. Bu şehirlerden Belegost kuzeyde, Nogrod ise güneyde bulunur. Dolmed Dağı'nın güney yamaçlarından geçen Cüce Yolu, Eriador'u Beleriand'a bağlar.
Dağın yamaçlarındaki engin ormanlarda bir zamanlar Entlerin yaşamış olması son derece muhtemeldir. İlk Çağ'ın 503.yılında, Nogrodlu Cüceler Doriath'a saldırır ve Silmaril'le Nauglamir'i çalar. Ama geri dönerken, Beren önderliğindeki Yeşil Elfler yollarını keser ve Cüceleri yenilgiye uğratır. Savaştan sağ kalan Cüceler Dolmed Dağı'na doğru kaçar ama burada da karşılarına Entler çıkar ve Cücelerin hiçbiri Nogrod'a dönemez.
İlk Çağ'ın sonunda Beleriand'ın büyük bölümü sulara gömülür ve Dolmed Dağı da, yamaçlarına kurulumuş olan Belegost ve Nogrod şehirleriyle birlikte denizin dibini boylar.
Ered Lomin
Hithlum'un batı sınırındaki dağ sırası. Ered Lomin Orta Dünya'nın batı sahillerine yakın bir konumda bulunur. Valar ile Morgoth arasındaki Güçler Savaşı sırasında yükselmiştir. Dağın Ortak Lisan'daki adı "Yankılı Dağlar"dır. Ered Lomin güney uçta Ered Wethrin ile birleşir ve Hithlum'un güney ve doğu sınırını oluşturur. Drengist Halici, Yankılı Dağlar'ı ikiye ayırır. Cirith Ninniach adı verilen dağ geçidinden başlayan bir tünel, Ered Lomin'in altından ilerleyerek dağın diğer yamacına çıkar. Bu tünele Annon-in-Gelydh, yani Noldor Kapısı adı verilir.
Drengist'in kuzeyindeki topraklara Hithlum, güneyine ise Dor-lomin adı verilir. Ered Lomin'in batısı ile Deniz arasında kalan topraklar Lammoth adıyla anılır. Feanor önderliğindeki Noldor'un Orta Dünya'ya ayak bastığı bölge olan Losgar da burada bulunur. Drengist'in güneyinde ise, Ered Lomin doğuya doğru kıvrılarak Ered Wethrin'le birleşir. Turgon'un Gondolin'i inşa etmeden önce yaşadığı ülke olan Nevrast, bu birleşme noktasının hemen batısında bulunur.
Silmarilleri çalan Morgoth, İki Ağaç'ın 1495. Yılı'nda Ungoliant ile beraber Orta Dünya'ya döner. Helcaraxe'yi geçip Drengist'in kuzeyindeki topraklara geldikleri sırada Ungoliant Morgoth'tan Silmarilleri kendisine vermesini ister ama Morgoth bunu reddeder. Bunun üzerine Ungoliant ağlarıyla Morgoth'u sımsıkı sarar; Morgoth can havliyle haykırır ve bu ses dağlarda yankılanır. Angband'ın derinlerinde saklanan Balroglar, efendilerinin sesini duyar duymaz fırtına gibi Lammoth'a gelir ve Morgoth'u kurtarır.
Morgoth'un sesinin yankısı sonsuza dek yerleşip kaldığı için bu topraklara Lammoth yani " Büyük Yankı ", dağlara ise Yankılı Dağlar adı verilir. Bu yankı, Lammoth topraklarında yüksek sesle ağlayanları uyandırır ve tepelerle deniz arasında kalan ıssız arazi, ızdıraplı seslerin feryadı ile dolar.
Silmarillerin yapıcısı Feanor önderliğindeki pek çok Noldor, Morgoth'un peşine düşerek Orta Dünya'ya gelir. 1497 yılında Feanor'un gemileri Drengist Halici'ne demirler ve Elflerin borularının sesi dağlarda yankılanır. Feanor ve beraberindeki Noldor Ered Lomin'i geçerek Hithlum'a gelir. Güneşin yükselmesiyle başlayan İlk Çağ'ın 1. yılında Fingolfin önderliğindeki Noldor da, Gıcırdayan Buz'u aşarak Hithlum'a ayak basar. Fingolfin'in en genç oğlu Turgon Nevrast'a yerleşir ve halkının Hithlum'a daha kolay bir şekilde ulaşmasını sağlamak amacıyla, Cirith Ninniach'ın girişine Noldor Kapısı'nı inşa ettirir.
Noldor Kapısı
İlk Çağ'ın 155. yılında, Angband'dan çıkıp gelen bir Ork ordusu Drengist'ten güneye inerek Ered Lomin'i aşmayı dener ama Fingolfin'in oğlu Fingon önderliğindeki Elfler saldırarak Orkları Deniz'e döker. 472 yılında gerçekleşen Sayısız Gözyaşı Savaşı'nın ardından, Hithlum Doğulular tarafından işgal edilir. 488 yılında Annael önderliğindeki bir grup Elf, Hithlum'dan Noldor Kapısı'na doğru kaçar. Bu kaçışı haber alan Doğulular, Elflerin yolunu keser ve Annael dahil pek çoğunu öldürür. Annael'in evlatlık oğlu Tuor ise Doğuluların Reisi Lorgan tarafından esir alınır ama üç yıllık tutsaklığın ardından kaçmayı başarır.
Suların Efendisi Ulmo, 495 yılında Tuor'un gönlüne Nevrast'a gitme isteğini yerleştirir. Tuor, sebebini kendisi de bilmese de güneye doğru yola koyulur ve Gelmir ve Arminas isimli iki Elf ile karşılaşır. Bu iki Elf, Tuor'a önderlik ederek onu Noldor Kapısı'ndan ve Ered Lomin'in altındaki tünelden geçirir. Nevrast'ta kendisi için bırakılmış olan zırh ile miğferi kuşanan Tuor, ardından kuzeye, gizli Gondolin ülkesini aramaya gider.
İlk Çağ'ın sonundaki Öfke Savaşı'nın ardından Morgoth mağlup edilir ve Ered Lomin dahil Beleriand'ın batısı sular altında kalır.
Gölge Dağları
Mordor'un batı ve güney sınırını oluşturan dağ sırası. Gölge Dağları'nın Sindarin'deki adı Ephel Duath'tır. Son derece karanlık ve kasvetli olan bu sıradağların uzunluğu toplamda 850 mile ulaşır. Dağın batısında Ithilien, güneyinde ise Harad toprakları uzanır.
Morgulduin ve Poros Nehirleri, Gölge Dağları'nın batısından Anduin'e doğru akar. Harnen Nehri ise, güneye doğru akarak Belfalas Körfezi'ne dökülür. Gölge Dağları, kuzeyde Kül Dağları ile birleşerek Mordor'un kuzey sınırını oluşturur. Bu iki dağ sırası arasına inşa edilen Kara Kapı, Sauron'un düşmanlarının Mordor'a girmesini engeller. Diş Kuleleri adı verilen gözetleme kuleleri, Kara Kapı'nın her iki yanındaki tepelere inşa edilmiştir. Kara Kapı'nın arkasında Udun Vadisi bulunur. Udun'un diğer yanı ise Isenağzı olarak bilinen geçitten oluşur. Ephel Duath üzerinde bulunan Durthang kalesi, Udun topraklarını aralıksız olarak gözetlemektedir.
Durthang
İkinci Çağ'ın ilk yıllarında Shelob ismindeki büyük örümcek, Gölge Dağları'na gelerek yuvasını kurar. Farkında olmasa da Mordor'a çıkan yollardan birinin bekçiliğini yapan Shelob, uzun yıllar yaşadığı bu ininde pek çok yavru dünyaya getirir ve bu örümcekler Kuyutorman'dan Ephel Duath'ın kuytu köşelerine kadar geniş bir bölgeye yayılır.
İkinci Çağ'ın 3320.yılında Numenor'un yıkımından kaçan Edain, Orta Dünya'ya gelerek Gondor ülkesini kurar. Gondorlular, Mordor'u gözetlemek ve herhangi bir saldırı anında sığınmak için, Gölge Dağları'nın eteklerine Minas Ithil şehrini inşa eder. Kardeşi Anarion'la birlikte Gondor'u yöneten Isildur, yakınlarını da yanına alarak bu kaleye yerleşir. Numenor'un yıkılışının ardından Mordor'a dönen ve giderek güçlenen Sauron, 3429 yılında Minas Ithil'e saldırarak kaleyi ele geçirir. Ama şehirden kaçmayı başaran Isildur, kuzeye giderek Elflerle İnsanlar arasında güçlü bir ittifak oluşmasını sağlar. Elfler ve İnsanlardan oluşan Son İttifak Ordusu, Üçüncü Çağ'ın 3441. yılında Sauron'u mağlup eder.
Böylece Minas Ithil'in kontrolü tekrar Gondor'a geçer. Düşmanlarının Mordor'a geri dönmesini engellemek isteyen Gondorlu İnsanlar, Kara Kapı'yı ve Cirith Ungol Kulesi'ni inşa ederek buralara çok sayıda gözcü yerleştirir. Ancak Gondor'un gücü zamanla zayıflar ve bir zaman sonra buralarda nöbet tutan kimse kalmaz.
Üçüncü Çağ'ın 1980. yılında, Nazgul Efendisi Mordor'a döner ve Cirith Ungol kulesinin konrolünü ele geçirir. Gitgide güçlenen Nazgul, 2000 yılında Minas Ithil'i kuşatır ve iki yıl sonra kaleyi istila ederek, burasının ismini Minas Morgul, Büyü Kulesi olarak değiştirir.
Son İttifak Savaşı'ndan sonra bedeninden kaçarak Doğu'nun ıssız köşelerinde saklanan Sauron'un ruhu, 2942 yılında Mordor'a geri döner. Gondor halkı bir şeylerin ters gittiğinden şüphelense de, hiçbiri Gölge Dağları'nı tırmanıp da durumu kontrol etmeye cesaret edemez.
2980 yılında Gollum Gölge Dağları'na gelir ve Cirith Ungol'a tırmanan gizli merdivenleri keşfeder. Gizlice yukarı doğru çıkan Gollum, bu merdivenlerin sonundaki bir mağarada yaşayan Shelob'la karşılaşır, ama ona tapınarak yem olmaktan kurtulur ve canını bağışlaması karşılığında kendisine yiyecek getireceğine söz verir. Gollum uzun bir süre dağın karanlıklarında yaşar ama Sauron'un birlikleri sonunda onu ele geçirir ve sorgulanmak üzere Barad-dur'a getirilir. Orklar, tüm bildiklerini öğrendikten sonra onu serbest bırakır ama Yüzük'ü aramaya koyulacağını düşünerek Gollum'u takip etmeye devam eder.
Gollum, 3019 yılının 10 Mart günü Frodo ve Sam'i Cirith Ungol Merdivenleri'ne getirir ve Shelob'un İni'ne kadar onlara rehberlik eder. Shelob Frodo'yu iğnesiyle zehirler ama Sam Shelob'u ölümcül bir şekilde yaralar. Frodo, Cirith Ungol Orkları tarafından esir alınır ve Kule'ye götürülür. Frodo'nun öldüğünü sanan Sam, Yüzük'ü ondan alır ama hayatta olduğunu öğrenince Cirith Ungol'a gelerek 15 Mart'ta onu kurtarır.
Gölge Dağları'nın eteklerindeki Morgul Vadisi, Sauron mağlup edildikten sonra bile İnsanlar'ın gitmeye korktuğu çorak topraklar olarak kalır. Ama geçen yılların ardından Gölge bu toprakları terk eder ve o günlerden sonra Gölge Dağları altın bir sisle çevrelenir.